เป็นพืชที่ไม่สามารถทรงตัวได้โดยลำพัง จึงมักเลื้อยพันต้นไม้ใหญ่หรือสิ่งพยุงเป็นที่ยึดเกาะเพื่อให้ลำต้นเจริญอยู่ได้ ธรรมชาติให้คุณสมบัติที่มีอวัยวะพิเศษช่วยในการเลื้อยเกาะและปรับตัวทอดยอด เพื่อรับแสงไม่ตีบตันหนทางเจริญเติบโต จึงทำให้มีจำนวนชนิดของไม้เลื้อยในธรรมชาติมากกว่าไม้ประเภทอื่น

นอกจากดอกและใบที่สวยงามตามชนิดและพันธุ์แล้ว เถาหรือลำต้นของไม้เลื้อยที่ทอดตัวอย่างอ่อนช้อย ยังช่วยลดความแข็งกระด้างเมื่อนำมาปลูกตกแต่งให้เลื้อยห้อยหรือย้อยเป็นพวงตามรั้วและกำแพงบ้าน นิยมนำมาปลูกประดับซุ้มและดัดปรับตามรูปทรงที่กำหนด ให้เราได้อาศัยใบที่แน่นทึบเป็นร่มเงาช่วยพรางแสงอาทิตย์ร้อนแรงให้ลดลง บดบังสิ่งที่ไม่น่ามอง สร้างเสริมความชุ่มชื้นของสภาพแวดล้อมแก่พันธุ์ไม้ประดับบางชนิดในบริเวณโดยรอบ ช่วยดูดซับมลพิษ อีกทั้งความอ่อนช้อยของไม้เลื้อยบางชนิดเป็นที่มาของลวดลายในโลกของงานศิลปะ

ไม้เลื้อยนานาพันธุ์มีลักษณะการเลื้อยและการยึดเกาะที่ต่างกัน หากสังเกตให้ดีจะพบว่ามี 3 ลักษณะ คือ

การเลื้อยพันแบบพาดพิง เป็นลักษณะการทอดเลื้อยของไม้พุ่มกึ่งเลื้อยที่ต้นแตกกิ่งก้านยาว แล้วเอนไปพาดพิงกับสิ่งพยุง เช่น โนรา เฟื่องฟ้า และสายหยุด

การเลื้อยแบบขัดสาน เมื่อใดที่ไม้เลื้อยไม่มีสิ่งพยุงมารองรัย ธรรมชาติก็จะพาลำต้นของไม้เลื้อยให้เกี่ยวพันกันเองเพื่อพยุงตัวเองขึ้นรับแสง เช่น เล็บมือนาง

การเลื้อยพันเกาะยึดเกี่ยว โดยอาศัยอวัยวะมากมายให้การยึดเกาะ มีหลายลักษณะด้วยกัน ได้แก่

ยอดเลื้อยพันสิ่งพยุง เช่น อัญชัน สร้อยอินทนิล และพวงแสด ใช้รากพิเศษ ที่อยู่ตามลำต้นและข้อปล้อง ซึ่งเป็นรากเส้นเล็กๆออกเป็นแผงสามารถเกาะเกี่ยวสิ่งพยุง เช่น พลูด่าง นมตำเรีย มธุรดา และตีนตุ๊กแก มือพัน คือ รยางค์ที่เปลี่ยนรูปมาจากใบพบตามชอกใบและปลายยอด เป็นเส้นเล็ก ยาว ปลายม้วนงอ เพื่อเลื้อยพันสิ่งพยุง เช่น เสาวรส และม่วงมณีรัตน์ปุ่มยึด วิวัฒนาการมาจากมือพันหรือรากพิเศษเมื่อต้นทอดเลื้อยไปตามพื้นผิวที่ค่อนข้างเรียบทึบ เช่น ผนังหรือกำแพง ส่วนปลายของมือพันหรือรากพิเศษจะมีปุ่มเพื่อยึดเถาให้ติดอยู่กับผนัง ได้แก่ เถาองุ่น ตะขอเกี่ยวสิ่งพยุง มีวิวัฒนาการมาจากก้านช่อดอก ลักษณะปลายแหลมคม ปลายโค้งงอ เกาะเกี่ยวกับสิ่งพยุงหรือพันตัวเอง เช่น กุหลาบเลื้อย และคัดเค้า ปลายใบเปลี่ยนเป็นมือจับ ปลายใบจะยืดเป็นเส้นยายม้วนงอเพื่อยึดสิ่งพยุง เช่นดองดึง หม้อข้าว-หม้อแกงลิง และหวายลิงก้านใบ โดยธรรมชาติให้ก้านใบที่ยาวและบิดโค้งงอเพื่อเกาะสิ่งพยุงหรือเกี่ยวพันตัวเอง เช่น พวงแก้วกุดั่น พวงแก้วมณี และมะเขือเครือ เป็นต้น

เสน่ห์ของไม้เลื้อยนั้น นอกจากจะอยู่ที่ลีลาอันอ่อนช้อยแล้ว รูปทรงของดอกไม้ส่วนมากจะเป็นช่อหรือพวง บางชนิดสวยงามทั้งใบ ดอก และมีกลิ่นหอมควบคู่กันไป เช่นมะลิวัลย์ สายหยุด และไม้เลื้อยตระกูลพวงทั้งหลาย ได้แก่ พวงโกเมน พวงทองเครือ พวงหยก พวงแสด พวงคราม พวงเงิน และพวงประดิษฐ์ เป็นต้น