นับเป็นเวลายาวนานกว่าที่แรงน้ำไหลและตกตะกอนจากหยดน้ำจะกัดเซาะหล่อหลอมคูหาถ้ำจนงามวิจิตร ในอดีตถ้ำหลายแห่งเคยเป็นที่พักพิงของมนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์หลายยุคหลายสมัยจากหลักฐานนักโบราณคดีมีการค้นพบร่องรอยการอยู่อาศัยของมนุษย์ดึกดำบรรพอยู่หลายแห่ง ท่ามกลางความท้าทายในการเที่ยวถ้ำ ข้อควรระวังคือควรมีผู้ชำนาญในการชม ดูถ้ำด้วยความระมัดระวังเนื่องจากสิ่งแวดล้อมภายในถ้ำมีความเปราะบาง อ่อนไหวและเปลี่ยนแปลงง่ายแม้แต่ลมหายใจและแสงไฟก็อาจส่งผลกระทบได้ การเที่ยวชมถ้ำจึงควรพยายามสุดความสามารถที่จะลดการสร้างผลกระทบ ไม่จับภาพเขียนบนผนังถ้ำ จับหินหรือเด็ดหักขีดข่วนหินให้เป็นริ้วรอย ส่วนถ้ำใดที่มีความเปราะบางมากก็ไม่ควรเข้าไปเยี่ยมเยือนสำรวจ
|