เมืองทุ่งยั้ง&เวียงเจ้าเงาะ

เมืองทุ่งยั้งและเวียงเจ้าเงาะตั้งอยู่ที่ตำบลทุ่งยั้ง อำเภอลับแล เป็นเมืองที่ตั้งซ้อนกันอยู่ในบริเวณเดียวกันคือ เวียงเจ้าเงาะซ้อนอยู่ในเมืองทุ่งยั้งมีเนื้อที่ประมาณ 30 ไร่ ตั้งอยู่บริเวณเนินเขาซึ่งลาดลงมาจากบริเวณวัดพระแท่นศิลาอาสน์ มีคูน้ำและกำแพงเมือง 2 – 3 ชั้น

ส่วนเมืองทุ่งยั้งมีขนาดกว้างใหญ่มาก คลุมพื้นที่บริเวณเนินเขานางทองจนถึงบริเวณที่ราบลุ่มบ้านไผ่ล้อม จากหลักฐานกำแพงเมือง 3 ชั้น และโบราณวัตถุสถานที่ปรากฏอยู่ สันนิษฐานได้ว่าเมืองทุ่งยั้งเป็นเมืองเก่าสมัยสุโขทัย เมืองทุ่งยั้งมีหลักฐานปรากฏในพงศาวดารเหนือว่า บาธรรมราช เจ้าเมืองสวรรคโลกเป็นผู้สร้างและได้ชื่อว่า “กัมโพชนคร”

ในกฎหมายลักษณะลักพาครั้งสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง) ก็เรียกชื่อทุ่งยั้งเป็นเมืองคู่กับเมืองบางยม ซึ่งปัจจุบันนี้เป็นเมืองร้างอยู่ริมน้ำยม สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพนิพนธ์ไว้ในหนังสือไทยรบพม่าว่า เมืองทุ่งยั้งเป็นเมืองขึ้นเมืองพิชัยตั้งแต่แผ่นดินสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ในปี พ.ศ.2283 เมื่อพระเจ้าบรมโกศเสด็จไปนมัสการพระแท่นศิลาอาสน์นั้น ปรากฏเรียกชื่อเมืองทุ่งยั้งว่า เมืองศรีพนมมาศทุ่งยั้ง หลังจากเมืองทุ่งยั้งเป็นเมืองขึ้นของเมืองพิชัยแล้ว ต่อมาแม่น้ำน่านเปลี่ยนทางเดิน ทำให้เมืองทุ่งยั้งเป็นเมืองดอน ชาวเมืองจึงอพยพมาตั้งภูมิลำเนาที่ตำบลท่าอิฐและตำบลบางโพธิ์ เมื่อพระเจ้าตากสินมหาราชทรงวตีเมืองสวางคบุรี (ก๊กเจ้าพระฝาง) ได้แล้วพระองค์ได้เสด็จไปทำพิธีสมโภชพระแท่นศิลาอาสน์ที่เมืองศรีพนมมาศทุ่งยั้ง ในสมัยกรุงธนบุรีเมืองทุ่งยั้งมีชื่อเต็มว่า “เมืองศรีพนมมาศทุ่งยั้ง” และมีความสำคัญพอสมควรอีกด้วย

โดย : นาย ประสิทธิ์ ชัยเนตร, ร.ร.ลับแลพิทยาคม, วันที่ 1 พฤษภาคม 2545