จัน
ชื่อพื้นเมือง จัน จันอิน จันโอ (ทั่วไป) จันขาว จันลูกหอม (ภาคกลาง)
ชื่อวิทยาศาสตร์ Diospyros decandra Lour
ลักษณะทั่วไป เป็นไม้ยืนต้น สูง 20 เมตร ยอดอ่อนมีขน
ใบ เป็นใบเดี่ยวเรียงสลับ รูปขอบขนานหรือรูปรี กว้าง 2.5 3 ซ.ม. ยาว 7-10 ซ.ม.
ดอก แยกเพศ ดอกเพศผู้เป็นช่อ กลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นรูปคนโท สีขาวนวล ดอกเพศ เมียเป็นดอกเดี่ยวลักษณะคล้ายกับดอกเพศผู้แต่มีขนาดใหญ่กว่า
ผล เป็นผลสดมีสองลักษณะคือ ทรงกลมแป้นเรียกว่าลูกจัน และทรงกลมเรียกว่าลูกอิน เมื่อสุกสีเหลือง มีกลิ่นหอม และกลีบเลี้ยงยังคงติดอยู่
แหล่งที่พบ นิยมปลูกตามบ้านเรือนและบริเวณวัด
การออกดอก ระหว่างเดือนพฤษภาคม-เดือนกรกฎาคม
การปลูกและบำรุงรักษา ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด เป็นไม้กลางแจ้ง เจริญเติบโตได้ดีในสภาพดินทุกชนิด
ประโยชน์ทั่วไป ผลสุก ใช้รับประทาน นิยมปลูกเป็นไม้ประดับ ผลมีกลิ่นหอม
ประโยชน์ทางยา เนื้อไม้ รสขมอมหวาน บำรุงประสาท บำรุงเนื้อหนังให้สดชื่น แก้ร้อนในกระหาย น้ำ แก้ดับ ปอด และดีพิการ แก้เหงื่อตกหนักและพยาธิ แก้ไข้อันบังเกิดแก่ดับและดี บำรุงเลือดลม บำรุงตับและปอดให้เป็นปกติ
ผล รสฝาดปนหวาน แก้อาการนอนไม่หลับ กระวนกระวาย แก้ท้องเสีย บำรุงประสาท บำรุงกำลัง
แก่น แก้ไข้ แก้โลหิตจาง แก้กระหาย แก้อ่อนระโหยบำรุงหัวใจ แก้ตับพิการ แก้ดีพิการ แก้ลม แก้อ่อนเพลีย บำรุงตับและปอด
จันเป็นพันธุ์ไม้ประจำจังหวัดจันทบุรี
สุทัศน์ จูงพงศ์. สมุนไพรพันธุ์ไม้มงคล พระราชทานประจำจังหวัด. กรุงเทพฯ: มติชน,2543
|