เข็ม
แคฝอยข่อยเข็มข้า
ต้นกาลาน่าดอกบาน
งิ้วงับพลังพลึงปาน
นิ้วมือเรียบเปรียบเทียนกลึงฯ
วรรณคดี : กาพย์ห่อโคลง นิราศธารทองแดง ผู้ประพันธ์ : เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์ (เจ้าฟ้ากุ้ง)
ชื่อพฤกษศาสตร์ : Ixora spp.
ชื่อสามัญ : West Indian Jaxmine (เข็มเศรษฐี)
ชื่อวงศ์ : Rubiaceae
เข็มเป็นไม้พุ่มขนาดเล็กถึงขนาดกลาง ชอบดินร่วนซุยที่ชุ่มชื้นพอเหมาะ ชอบแดดจัด ทนแล้ง ให้ดอกตลอดปี มีพันธุ์ต่าง ๆ มากมายหลายชนิด เช่น เข็มเศรษฐี I. Macrothyrsa เข็มเหลือง I. Chinensis เข็มแดง I. Coccinea เข็มยาว I. Finlaysoniana เข็มญี่ปุ่น I. Strictra เป็นต้น
เข็มมีใบสีเขียวแก่ ใบแข็งหนา ไม่ค่อยเรียบ ดูย่นเล็กน้อย ใบออกเป็นคู่ตามข้อกิ่ง รูปร่างใบมีทั้งใบยาว โคนและปลายเรียว เช่น เข็มเศรษฐี ใบป้อมเช่นเข็มเหลืองและใบเล็กเช่นเข็มญี่ปุ่น ทั้งนี้แล้วแต่พันธุ์
ดอกออกเป็นช่อแบนใหญ่ ตามยอดของกิ่งและแขนง ดอกย่อยมีกลีบ 4 5 กลีบ คล้ายรูปดาว ปลายกลีบอาจโค้งมน หรือ แหลม โคนดอกเป็นหลอดยาวติดอยู่กับรังไข่ เมื่อดอกตูมมีลักษณะเป็นรูปเรียวคล้ายเข็ม
การขยายพันธุ์ ใช้วิธีปักชำกิ่ง เพาะเมล็ด
วิชิต สุวรรณปรีชา. พฤกษาในวรรณคดี เล่ม2. กรุงเทพฯ :บริษัท อักหราพิพัฒน์จำกัด,มปป.
|