บุนนาค
( ก๊าก่อ,ก้ำก่อ,ปะนาคอ,สารภีดอย )
ไม้ยืนต้น สูง 15-25 ม.ทรงพุ่มรูปเจดีย์ มีพูพอนเล็กน้อยตามโคลนต้น เปลือกสีน้ำตาลปนเทาและแดง มีรอยแตกตื้นๆภายในมียางสีขาว
ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามรูปขอบขนานแคบหรือรูปหอกขนาด1.5-3.5x5-15 ซม.ปลายใบเรียวแหลม โคนใบสอบ ขอบใบเรียบ ผิวใบอ่อนสีชมพูอมเหลือง
ดอกออก ตามง่ามใบเป็นดอกเดี่ยว หรือเป็นกระจุก 2-3 ดอก สีขาวหรือเหลืองอ่อน มีกลิ่นหอมดอกบานเต็มที่กว้าง 7-10 ซม.กลีบเลี้ยง 4 กลีบ รูปช้อน กลีบดอก 4 กลีบ รูปไข่กลับปลายกลีบหยักเว้าโคนกลีบสอบ เกสรเพศผู้มีจำนวนมาก สีเหลือง อับเรณูสีส้ม รังไข่มี 2 ช่อง ก้านเกสรเพศเมียยาว
ผล รูปไข่ ปลายโค้งแหลม ขนาด2x3.5 ซม.มีกลีบเลี้ยง 4 กลีบติดอยู่และขยายโตขึ้นเป็นกาบหุ้มผล ผลสีน้ำตาลเข้ม แข็งมากเมล็ดแบน มี 1-2 เมล็ด
นิเวศ ขึ้นในป่าดิบชื้นทางภาคเหนือและภาคใต้สูงจากระดับน้ำทะเล 20-700 ม.
ออกดอก ระหว่างเดือนมีนาคม-เดือนกรกฎาคม
ประโยชน์
1.เปลือกในให้ยางมาก เป็นยาฝาดสมาน มีกลิ่นหอมเล็กน้อย ต้มรวมกับขิงกินเป็นยาขับเหงื่อ
2.ใบ ตำเป็นยาพอกโดยรวมกับน้ำนมและน้ำมันมะพร้าวใช้สุมหัวแก้ไข้หวัดอย่างแรง
3.ดอก มีกลิ่นหอมมาก เป็นยาฝาด สมาน บำรุงธาตุ แก้ไอ ขับเสมหะ หรือบดผสมเนยเหลวพอกแก้ริดสีดวงทวาร
4.ผล กินเป็นยากระตุ้นการทำงานของร่างกาย แก้น้ำเหลืองเสีย และแก้ทางเดินปัสวะอักเสบ
5.เมล็ด ให้น้ำมันเป็นยาทาถูนวด แก้รูมาติซึม แก้บาดแผลเล็กๆน้อยๆแก้ผื่นคันและหิด
การขยายพันธุ์ เพาะเมล็ด
ป่าพื้นบ้าน
อาหารชุมชน. สำนักส่งเสริมการปลูกป่า. กรมป่าไม้. กรุงเทพมหานคร ; 2543 : 45.
|