วัณโรค

วัณโรค คืออะไร

วัณโรค เป็นโรคติดต่อที่เรื้อรัง และเป็นได้กับอวัยวะทุกส่วนของร่างกาย เช่น ที่ต่อมน้ำเหลือง กระดูก เยื่อหุ้มสมอง ปอด แต่วัณโรคที่เป็นกันมากและเป็นปัญหาทางสาธารณสุขอยู่ในขณะนี้ก็คือ วัณโรคปอด มักพบในคนแก่คนที่ร่างกายอ่อนแอจากการเป็นโรคอื่น ๆ มาก่อน เช่น หวัด หัด ไอกรน พวกติดยาและโรคเอดส์และในคนที่ตรากตรำทำงานหนัก พักผ่อนไม่พอ ขาดอาหาร ดื่มเหล้าจัด หรือในคนที่มีประวัติใกล้ชิดกับคนที่เป็นโรค เช่น นอนห้องเดียวกัน หรืออยู่บ้านเดียวกัน

การติดต่อ

ผู้ป่วยวัณโรค จะมีเชื้อโรคอยู่ในปอด เมื่อผู้ป่วย ไอจาม เชื่อจะออกมากับละออง เสมหะหรือน้ำลายนั้น เสมหะที่ตกสู่พื้นดินถ้าถูกแสงแดดส่องนาน ๆ เข้า เชื้อจะตายไปเอง ส่วนละอองเล็ก ๆ จะลอยอยู่ในอากาศได้เป็นเวลานาน ๆ หากผู้ใกล้ชิดสูดหายใจเข้าไป เชื้อวัณโรคจะเข้าสู่ร่างกาย ทำให้มีโอกาสป่วยเป็นวัณโรคได้ แต่ผู้ที่ได้รับเชื้อแล้ว บางคนก็ยังไม่ป่วยเป็นวัณโรคเลยทีเดียว แต่จะเป็นพาหะนำโรคแพร่เชื้อโรคไปสู่ผู้อื่นได้

อาการของวัณโรค

1. อาการทั่วไป

อ่อนเพลีย
เบื่ออาหาร
น้ำหนักลด
มีไข้ต่ำ ๆ

2. อาการเฉพาะที่

เจ็บหน้าอก
ไอเรื้อรังเกินกว่า 2 สัปดาห์
ไอมีเลือด

การป้องกัน

คนที่สัมผัสโรค ผู้อยู่ใกล้ชิดในบ้านเดียวกับผู้ป่วยทุกคน ควรไปให้แพทย์ตรวจ อาจต้องกินยาป้องกันวัณโรค
นำเด็ก ๆ ไปฉีดวัคซีน บี ซี จี เพื่อเพิ่มความต้านทานของร่างกายต่อเชื้อวัณโรค อายุที่เหมาะสมที่สุดในการฉีดวัคซีน บี ซี จี คือตั้งแต่เด็กแรกเกิดจนถึง 1 ปี และจะได้รับการฉีดซ้ำอีก 1 ครั้ง ในช่วงเด็กเข้าโรงเรียนปีแรก
รักษาสุขภาพให้แข็งแรง ออกกำลังกายสม่ำเสมอเลือกรับประทานอาหารที่ดีมีประโยชน์ หลีกเลี่ยงการอยู่ใกล้ชิดกับคนที่เป็นโรค

การปฏิบัติตนเมื่อเป็นวัณโรค

1. รับประทานยาให้สม่ำเสมอ ระยะเวลานานเพียงพอตามการรักษาแพทย์ หลังรับประทานยา 2-3 เดือน ผู้ป่วยจะรู้สึกว่ามีอาการดีขึ้น แต่อาการที่ดีขึ้นนั้นไม่ได้หมายความว่า ผู้ป่วยหายจากโรคแล้ว ถ้าด่วนหยุดยาเอง โรคกำเริบและเชื้อวัณโรคอาจดื้อยาที่เคยรักษาอยู่ โอกาสหายจึงยากมาก ถ้าผู้ป่วยรับประทานยาแล้วมีอาการแพ้ยาขอให้กลับมาพบแพทย์ทันที ห้ามหยุดยาเอง หรือเปลี่ยนที่รักษาใหม่ จะมีผลทำให้การรักษาล่าช้าไป

2. ปิดปาก จมูก เวลาไอหรือจาม เพื่อป้องกันการแพร่กระจายสู่ผู้อื่น

3. บ้วนเสมหะลงในภาชนะ หรือกระป๋องที่มีฝาปิดมิดชิดทำลายเสมหะโดยนำกระป๋องไปตั้งไฟให้เดือด อย่างน้อย 5 นาที เพื่อฆ่าเชื้อโรค หรือแช่น้ำยา ฆ่าเชื้อไลโซล

4. จัดบ้านให้อากาศถ่ายเทได้สะดวก ให้แสงแดดส่องถึง และหมั่นนำเครื่องนอนออกตากแดด

5. ตัวผู้ป่วยควรนอนแยกห้องหรือมุ้งออกจากผู้อื่นในบ้านโดยเด็ดขาด จนกว่าจะรักษาตัวให้แน่ใจว่าหายดีแล้ว

6. ควรใช้ช้อนกลางในการตักกับข้าวรับประทานอาหาร ช้อน จาน ชาม ของผู้ป่วยควรต้อมในน้ำเดือด ช้อน ชาม จาน ของผู้ป่วย ควรต้มในน้ำเดือด

7. ห้ามดื่มเหล้า สูบบุหรี่ และยาเสพติดทุกชนิด เพราะเป็นสาเหตุสำคัญ ของการทำลายสุขภาพ

8. ผู้ที่อยู่ในบ้านเดียวกับผู้ป่วย อาจจะได้รับเชื้อจากผู้ป่วย จึงควรนำทุกคนในบ้าน โดยเฉพาะเด็ก ๆ ไปรับการตรวจจากแพทย์ จะได้รับการรักษาตั้งแต่เนิ่น ๆ

จะได้รับการตรวจรักษาและฉีดวัคซีน บี ซี จี ป้องกันวัณโรคได้ที่ใดบ้าง

โรงพยาบาลทุกแห่งทั่วประเทศ
สถานีอนามัยใกล้บ้าน
สมาคมปราบวัณโรค ฯ
ศูนย์บริการสาธารณสุข กทม.
ศูยน์วัณโรคเขต
สถานตรวจโรคปอดกรุงเทพฯ

เอกสารเผยแพร่ของหน่วยงานสุขศึกษาและประชาสัมพันธ์ กองการพยาบาล รพ.ภูมิพลอดุลยเดช พอ.