แกะโคลนอายุสั้น

นักวิทยาศาสตร์พบแกะดอลลีซึ่งเป็นแกะที่เกิดจากการโคลนตัวแรกของโลกมีความผิดปกติทางพันธุกรรมและอาจมีอายุสั้น

เมื่อ 3 ปีมาแล้ว สถาบันรอสลิน (Roslin Institute) ซึ่งตั้งอยู่ที่เมืองเอดินบะระอันเป็นเมืองหลวงของแคว้นสก๊อตแลนด์ ประเทศอังกฤษ ได้เปิดเผยผลงานสะท้านโลก นั่นคือการโคลน (Cloning) แกะตัวแรกของโลกได้เป็นผลสำเร็จ

แกะน้อยผลงานของสถาบันรอสลินนี้ถูกโคลนขึ้นมาจากเซลล์เต้านมของแกะโตเต็มวัยตัวหนึ่ง ซึ่งแตกต่างจากการเพาะพันธุ์สัตว์โดยทั่วไป ถ้าจะพูดให้เข้าใจได้ง่าย ๆ ก็คือการเอาเซลล์เต้านม 1 เซลล์ มาผ่านกรรมวิธีทางวิทยาศาสตร์และเพาะเลี้ยงจนกลายเป็นแกะตัวใหม่นั่นเอง

แกะน้อยตัวที่ว่านี้มีชื่อว่า "ดอลลี" ซึ่งตั้งชื่อตามนักร้องสาวทรงโตคนหนึ่ง ดอลลีกลายเป็นแกะดังเพียงชั่วเวลาข้ามคืนหลังจากที่สถาบันรอสลินประกาศความสำเร็จนี้ออกมา และกลายเป็นประเด็นทางสังคมที่วิพากษ์วิจารณ์กันอย่างหนักทั่วโลกว่าการทำสำเนาชีวิตเช่นนี้เป็นเรื่องที่เหมาะสมหรือไม่แทน และครรลองชีวิตอาจวิปริตไปหมด จึงทำให้หลายประเทศรีบเร่งออกกฏหมายควบคุมการโคลนขึ้นมา

แต่อย่างไรก็ดี สถาบันรอสลินก็ไม่ได้ย่อท้อต่อกระแสสังคม แม้จะถูกกดดันจนถึงขั้นถูกตัดงบประมาณในการวิจัยก็ตาม แต่ยังคงเดินหน้าทำงานวิจัยเกี่ยวกับการโคลนต่อไปโดยชี้แจงต่อสังคมว่าการโคลนจะเป็นประโยชน์ต่อการ ปรับปรุงพันธุ์ปศุสัตว์ในอนาคต เพราะเป็นการเพิ่มผลผลิตเพื่อมาเลี้ยงมนุษยชาติ

มาจนถึงปัจจุบัน ภายในชั่วเวลา 3 ปี นักวิทยาศาสตร์พัฒนาความรู้เกี่ยวกับการโคลนมากขึ้นและดูเหมือนว่าสังคมจะเริ่มเคยชินและยอมรับกับ "การโคลน" มากขึ้นแล้ว กระแสต่อต้านจึงลดลงไปมาก แต่วันดีคืนดีก็มีผู้ออกมาสร้างความตื่นเต้นแก่สังคมเป็นระยะ ๆ ด้วยการออกข่าวแปลก ๆ เช่น ข่าวการรับจ้างโคลนมนุษย์ให้แก่ผู้มีบุตรยาก หรืออย่างประเทศเกาหลีที่ออกมากล่าวอ้างเมื่อปีที่แล้วว่ามีศักยภาพพร้อมที่จะโคลนมนุษย์ได้ เป็นต้น

แม้นักวิทยาศาสตร์ในปัจจุบันอาจมีความสามารถที่จะโคลนมนุษย์ได้จริงก็ตาม แต่สิ่งที่เรายังขาดอยู่ก็คือความรู้เกี่ยวกับผลของการโคลนในระยะยาว เรายังไม่ทราบแน่ชัดว่าสำเนาชีวิตที่เกิดจากการโคลนนั้นจะแตกต่างจากชีวิตที่เกิดจากการสืบพันธุ์ตามปกติหรือไม่ในระยะยาว ซึ่งนักวิทยาศาสตร์เองก็กำลังศึกษาอยู่โดยการติดตามศึกษาแกะดอลลีอย่างใกล้ชิด

ในชั่วระยะเวลา 3 ปีนับตั้งแต่แกะดอลลีลืมตาดูโลกจนปัจจุบันกลายเป็นแม่แกะลูก 4 ไปแล้ว ขณะนี้นักวิทยาศาสตร์เริ่มสังเกตพบความผิดปกติทางพันธุกรรมของดอลลีแล้ว

ความผิดปกตินี้รายงานโดยนักวิทยาศาสตร์แห่งบริษัทพีพีแอลเทราพิวติกส์(PPL Therapeutics) อันเป็นบริษัทที่ดำเนินกิจการด้านเทคโลโนโลยีชีวภาพซึ่งสถาบันรอสลินร่วมลงทุนด้วยนักวิจัยของบริษัทพบว่าดีเอ็นเอ (DNA, เป็นสารพันธุกรรมในเซลล์) ของดอลลีมีส่วนที่เรียนว่าเทโลเมอรีส(telomeres) สั้นผิดปกติ

เทโลเมอรีสนี้เป็นส่วนที่อยู่ต้นสายของดีเอ็นเอ นักวิทยาศาสตร์พบว่าเทโลเมอรีสเป็นส่วนที่ควบคุมการแบ่งเซลล์ ในการแบ่งเซลล์จากรุ่นหนึ่งไปเป็นอีกรุ่นหนึ่ง สายเทโลเมอรีสนี้จะสั้นลง ๆจนในที่สุดเมื่อสายเทโลเมอรีสสั้นลงถึงระดับหนึ่งเซลล์ก็จะสูญเสียความสามารถในการแบ่งตัวไปเมื่อเซลล์สิ้นความสามารถในการแบ่งตัว สิ่งมีชีวิตนั้นก็จะเสียชีวิตไปในที่สุด หรือกล่าวอีกนับหนึ่งก็คือเทโลเมอรีสนี้เป็นกลไกที่ควบคุมการชราภาพนั่นเอง

เมื่อดอลลีซึ่งมีอายุเพียง 3 ปีซึ่งถือว่าอยู่ในวัยสาว (ปกติแกะมีอายุเฉลี่ยราว 13 ปี) มีสายเทโลเมอรีสในดีเอ็นเอสั้นผิดปกติอันส่อเค้าถึงความชราภาพเช่นนี้ นักวิทยาศาสตร์จึงเชื่อว่าดอลลีน่าจะมีอายุสั้นกว่าแกะปกติ รวมทั้งน่าจะมีความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งสูงกว่าปกติอีกด้วย ซึ่งนักวิทยาศาสตร์ของสถาบันรอสลินก็เคยคาดการณ์เอาไว้ว่าสัตว์ที่ได้จากการโคลนอาจมีพันธุกรรมผิดปกติอันทำให้แก่เร็วและมีอายุสั้น

แต่อย่างไรก็ดี จากการศึกษาพันธุกรรมของบอนนี ลูกแกะที่เกิดจากการผสมพันธุ์ตามธรรมชาติระหว่างแกะหนุ่มกับดอลลี ซึ่งคลอดเมื่อปีที่แล้วและปัจจุบันมีอายุได้ 1 ปี ยังไม่พบความผิดปกติของเทโลเมอรีส นักวิทยาศาสตร์จึงสันนิษฐานว่าพันธุกรรมที่ได้จากแกะผู้พ่ออาจมีส่วนช่วยชดเชยพันธุกรรมที่บกพร่องของดอลลีไม่ให้ปรากฏในลูกได้

จากผลการศึกษาดังกล่าวทำให้นักวิทยาศาสตร์กล่าวเตือนว่าการโคลนสิ่งมีชีวิตต่อเนื่องกันหลาย ๆ รุ่นอาจเกิดผลร้าย เพราะพันธุกรรมในรุ่นหลัง ๆ จะผิดเพี้ยนไปเรื่อย ๆ โดยเฉพาะกลไกที่ควบคุมการชราภาพ อันหมายถึงว่าสำเนาที่ได้จากการโคลนจะยิ่งมีอายุสั้นลงเรื่อย ๆ ในรุ่นถัด ๆ ไป จึงไม่ควรนำการโคลนแบบต่อเนื่องมาใช้ในการเพาะพันธุ์ปศุสัตว์ แต่ควรโคลนเพียงรุ่นเดียวแล้วปล่อยให้มีการขยายพันธุ์ตามธรรมชาติต่อไป

การศึกษาผลจากการโคลนในดอลลียังไม่ยุติ เวลาเพียง 3 ปี ที่ติดตามศึกษานั้นยังไม่เพียงพอ คงต้องติดตามกันต่อไปจนกว่าสิ้นอายุของดอลลี รวมทั้งยังต้องตามไปศึกษาต่อในรุ่นลูกและหลายของดอลลีอีกหลายรุ่นด้วยจึงจะสามารถสรุปผลในระยะยาวของการโคลนได้อย่างชัดเจน

เมื่อถึงตอนนี้ ผู้ที่คิดอยากจะทำโคลนตัวเองเพื่อให้มีสำเนาชีวิตตัวเล็ก ๆ มาเลี้ยง ตามที่นักวิทยาศาสตร์บางรายกล่าวอ้างว่าทำได้ ก็ควรยับยั้งความคิดไว้ก่อน เพราะไม่แน่ว่าเมื่อเลี้ยงดูไปหลาย ๆ ปี สำเนาตัวเล็ก ๆ ที่น่ารักของคุณอาจแก่กว่าคุณอย่างรวดเร็วก็เป็นได้

---

จาก เดลินิวส์ 1 มิ.ย. 2542 หน้า 23