คลายร้อนด้วยสวนบนหลังคา

ประเทศไทยเป็นเมืองร้อน มีแสงแดดตลอดทั้งปี โดยเฉพาะเมืองใหญ่ที่มีตึกรามบ้านช่องมากมายเช่น กรุงเทพมหานคร หรือเมืองใหญ่ ๆ ต่าง การปลูกต้นไม้ก็เป็นวิธีหนึ่งที่ใช้ลดปัญหาความร้อนของอากาศ เรามาดูการแก้ปัญหาของเมืองชิคาโก
แผนกสิ่งแวดล้อมเมืองของชิคาโก เลือกการปลูกต้นไม้บนหลังคาตึกเป็นวิธีการใหม่ในการแก้ปัญหาเมืองร้อน และเต็มไปด้วยหมอกควัน หลังจากวิเคราะห์แล้วพบว่าหลังคาตึกทึม ๆ และฟุตบาทยาวเหยียดหลายกิโลเมตรต่างหาก ที่เป็นตัวดูดซับความร้อนของดวงอาทิตย์เอาไว้ จนเป็นเหตุให้อุณหภูมิของเมืองสูงขึ้นไป 4-6 ดีกรี ส่งผลให้ชิคาโกกลายเป็นเกาะขนาดมหึมาที่ร้อนระอุ หาใช่ควันเสียจากรถยนต์หรือมลพิษจากอุตสาหกรรมไม่

หลังคาตึกแบบที่เห็นนี่แหละที่ วิลเลียม อะบอล์ต วางแผนจะทำสวน เพื่อแก้ปัญหาเมืองร้อนและลดหมอกควัน

สิ่งที่ชิคาโกกำลังทำอยู่นี้เป็นส่วนหนึ่งของโครงการศึกษาเพื่อหาทางลดความร้อนให้กับเมืองและลดหมอกควัน ของสำนักงานพิทักษ์สิ่งแวดล้อมสหรัฐอเมริกา โดยชิคาโกเป็นเพียงเมืองเดียวที่เลือกใช้วิธีการปลูกต้นไม้บนหลังคาตึก ส่วนเมืองอื่น ๆ อย่าง บาตัน รูจ, หลุยเซียนา, แคลิฟอร์เนีย และซัลต์ เลกซิตี้ ต่างสนใจที่จะใช้หลังคาที่ผลิตขึ้นจากวัสดุสะท้อนแสงอาทิตย์นการแก้ปัญหามากกว่า ขณะที่เจ้าหน้าที่ของชิคาโกเห็นว่าหลังคาสะท้อนแสงอาทิตย์จะทำให้อาคารต่าง ๆ ประสบกับความยากลำบากในการทำให้ตึกอบอุ่นในฤดูหนาว ส่วนการทำสวนบนหลังคาไม่ทำให้เกิดปัญหาที่ว่า แม้จะมีราคาแพงกว่า แต่จะได้สิ่งแวดล้อมที่ดีขึ้น อุณหภูมิก็ลดลงและประหยัดพลังงาน ด้วยเหตุนี้สวนบนหลังคาตึกจึงชนะใจเจ้าหน้าที่ของเมืองชิคาโก

"การที่เมืองชิคาโกสวมเสื้อผ้าสีมืดๆ ทำให้อุณหภูมิของเมืองสูงขึ้น ด้วยเหตุนี้เราจึงต้องการแต่งตัวให้เมืองด้วยสีอ่อนลง" วิลเลียม อะบอล์ต ข้าราชการระดับสูงประจำแผนกสิ่งแวดล้อมเมืองกล่าว

อุณหภูมิที่สูงขึ้นดังกล่าวยังทำให้เมืองชิคาโกมีหมอกควันเพิ่มขึ้น ผลที่ตามมาคือ โรงไฟฟ้าต้องผลิตไฟมากขึ้น ซึ่งก่อให้เกิดมลพิษมากขึ้น และมลพิษนี้เมื่อทำปฏิกิริยากับความร้อนและแสงแดดก็ทำให้เกิดหมอกควันอีก ปัจจุบันหมอกควันเป็นปัญหาใหญ่สำหรับชิคาโก เพราะมีค่าเกินกว่ามาตรฐานคุณภาพอากาศที่รัฐกำหนด

สวนบนหลังคาเพื่อคลายร้อนแห่งแรกของชิคาโก อาจจะเริ่มสร้างขึ้นที่ศาลาว่าการของเมืองและอาคารสาธารณะหลังอื่น ๆ อย่างเช่น โรงเรียน โดยสวนแห่งแรกที่อาจจะมีการปลูกในฤดูร้อนนี้ กำลังอยู่ระหว่างการทำงานร่วมกันของวิศวกรและนักออกแบบ ซึ่งยังแน่ว่ามันอาจจะเป็นเพียงทุ่งหญ้าแพร์รี่หรืออาจจะเป็นต้นไม้ที่ดูสวยงามกว่ามากกว่านั้น และยังไม่มีใครทราบจำนวนว่าจะมีกี่แห่ง

นอกจากสวนบนหลังคาแล้ว เมืองชิคาโกยังจะปลูกต้นไม้และพืชต่าง ๆ ริมฟุตบาท รวมทั้งมีโครงการที่จะทาสีพื้นผิวฟุตบาทด้วยสีอ่อน ๆ เพื่อวัตถุประสงค์เดียวกัน

ด้วยเหตุที่ยังไม่มีเมืองใดในสหรัฐอเมริกาทดลองทำสวนบนหลังคาตึกเพื่อลดอุณหภูมิของเมืองมาก่อน เจ้าหน้าที่ของเมืองชิคาโกจึงต้องตรวจวัดผลดีที่เกิดจากการทำสวนบนหลังคาเสียก่อนว่าสามารถช่วยลดอุณหภูมิของเมืองได้จริง ก่อนที่จะกระตุ้นให้บรรดาบริษัทเอกชนต่าง ๆ ทำตาม

ใครหลายคนอาจคิดไปว่า ชาวเมืองชิคาโกอาจจะมีสวนไว้เที่ยวเล่นเพิ่มขึ้น แต่เจ้าหน้าที่ของชิคาโกชี้แจงว่าไม่ใช่อย่างนั้น เพราะสวนที่ว่านี้ไม่ได้ออกแบบสำหรับให้คนขึ้นไปใช้

"ประเด็นสำคัญคือ ทำให้มันเขียวและมีประสิทธิภาพในการดับความร้อนเท่านั้น" วิลเลียม อะบอล์ตย้ำหนักแน่น

เทคนิคนี้บนหลังคาตึกใหญ่ ๆ ของสถานที่ราชการหรือเอกชนบางแห่งก็ใช้อยู่เหมือนกันในประเทศไทย อากาศของบ้านเราจะดีขึ้นถ้าเราช่วยกันรักษาสิ่งแวดล้อม

ที่มา : รวบรวมจาก วารสารโลกสีเขียว ปีที่ 8 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม-มิถุนายน 2542