ควันดำของเครื่องยนต์ดีเซลเกิดจากการเผาไหม้ไม่สมบูรณ์ของน้ำมันเชื้อเพลิง ซึ่งทำให้คาร์บอนบางส่วนในน้ำมันเชื้อเพลิง (ไฮโดรคาร์บอน) ไม่ได้ทำปฏิกิริยากับออกซิเจน จึงเหลือเป็นเขม่าดำออกมาทางท่อไอเสีย

สาเหตุ ของการเกิดควันดำ ซึ่งเนื่องมาจากการเผาไหม้ไม่สมบูรณ์นั้นมีสาเหตุหลายประการ เช่น น้ำมันเชื้อเพลิงคุณภาพต่ำ กรองอากาศอุดตัน ทำให้อากาศเข้าไม่เพียงพอ ปรับแต่งปั๊มหัวฉีดไม่เหมาะสม หัวฉีดปั๊มน้ำมันเชื้อเพลิงชำรุดทำให้การฉีดน้ำมันเชื้อเพลิงไม่เป็นฝอยละเอียด การออกแบบห้องเผาไหม้ของเครื่องยนต์ และการบรรทุกน้ำหนักเกินพิกัด

ในรถยนต์แต่ละคันอาจมีควันดำออกมามาก เนื่องจากสาเหตุใดสาเหตุหนึ่ง หรือหลายสาเหตุรวมกันดังกล่าว ดังนั้นการบำรุงรักษาและการปรับแต่งเครื่องยนต์อย่างเหมาะสมจึงเป็นหัวใจสำคัญอย่างยิ่ง

1. เปลี่ยนน้ำมันเครื่องตามกำหนดเวลา

2. ตรวจดูหม้อกรองอากาศ ถ้าอุดตันมีฝุ่นจับมากให้ทำความสะอาด หรือเปลี่ยนใหม่ (โดยปกติจะเปลี่ยนทุกครั้งเมื่อถึงเวลาเปลี่ยนถ่ายน้ำมันเครื่อง)

3. ตรวจสอบกำลังอัดของเครื่องยนต์ ถ้าต่ำกว่าปกติจะต้องซ่อมโดยเปลี่ยนแหวนลูกสูบหรือคว้านกระบอกสูบ

4. ปรับแรงดันที่หัวฉีดให้ตรงตามกำหนด และหัวฉีดต้องฉีดน้ำมันเป็นละออง ถ้าหัวฉีดปรับแรงดันไม่ได้หรือฉีดน้ำมันไม่เป็นละอองให้เปลี่ยนชุดหัวฉีดใหม่

5. ตั้งปั๊มหัวฉีดที่ความเร็วรอบต่าง ๆ ให้จ่ายน้ำมันตามกำหนด ถ้าหากปรับตั้งไม่ได้ เนื่องจากลูกปั๊มสึกหรอมาก ให้เปลี่ยนลูกปั๊มแต่ละชุดใหม่

6. หลีกเลี่ยงการบรรทุกเกินพิกัด และควรขับรถอย่างนิ่มนวล

สามารถทำการตรวจสอบเบื้องต้น ดังนี้

1. ให้จอดรถยนต์อยู่กับที่และเดินเครื่องยนต์ไว้ไม่น้อยกว่า 5 นาที

2. เร่งเครื่องยนต์โดยเร็วจนสุดคันเร่ง ประมาณ 2-3 วินาที

3. สังเกตปริมาณควันดำที่ปล่อยออกจากท่อไอเสีย หากพบว่ามีปริมาณควันดำมาก (ควันสีดำเข้มมาก) ควรตรวจสอบสภาพและบำรุงรักษาเครื่องยนต์ ตามวิธีที่กล่าวมาแล้ว

4. ควรทำการตรวจสอบอย่างน้อยประมาณ 2 ครั้ง (ทำซ้ำตั้งแต่ข้อที่ 2-3)

ค่ามาตรฐานปริมาณควันดำที่ปล่อยออกจากท่อไอเสียรถยนต์เครื่องดีเซล
จะต้องไม่เกินร้อยละ 50

---

ที่มา : รวบรวมจาก "โครงการลดมลพิษจากท่อไอเสียรถราชการในสังกัดกรุงเทพมหานคร" ฝ่ายสุขาภิบาลทั่วไป กองอนามัยสิ่งแวดล้อม สำนักอนามัย กรุงเทพมหานคร