โครงงานศึกษาและทดลองพฤติกรรมของมด
ีชื่อโครงงาน : มดจูบกันทุกวัน...แสนชื่นบาน
ที่มา : การแสวงหา ค้นคว้า ความรู้เกี่ยวกับมดจากสื่อต่างๆจนเข้าใจและคำแนะนำจากอาจารย์ที่ปรึกษา ผู้ปกครองและเพื่อนๆ
จุดประสงค์ : ศึกษาพฤติกรรมของมด
อุปกรณ์ :
1. กระจกนำมาประกอบเป็นกล่องขนาดกว้าง 45 x 30 x 30 เซนติเมตร
2. ทราย 1 กระสอบ
3. กรวด
4. อิฐ ( เป็นพื้นที่เรียบสำหรับวางอาหารมด และเป็นพื้นที่สังเกตพฤติกรรมมด
)
5. เศษใบไม้ ( เพื่อให้ดูเหมือนสภาพจริงที่มดอาศัยอยู่ )
6. น้ำและที่สำหรับใส่น้ำ
7. ขวดน้ำขนาดใหญ่เพื่อใช้ในการล่อมด
8. น้ำตาล น้ำผึ้ง ผลไม้
วิธีดำเนินการ :
1. นำกระจกมาประกอบเป็นกล่องเพื่อเป็นที่อยู่อาศัยของมด โดยให้มีช่องสำหรับใส่มดหรืออาหารเข้าไปได้
2. เติมทรายลงไปประมาณ 1/3 ของความสูงกล่องกระจก
3. เติมใบไม้ กรวด แหล่งน้ำ และจำลองสภาพแวดล้อมที่อยู่อาศัยของมดให้ได้สมจริงมากที่สุด
โดยทางคณะผู้จัดทำได้ไปสำรวจ ศึกษาสภาพแวดล้อมที่อยู่อาศัยของมดเป็นที่เรียบร้อยแล้ว
4. ล่อมดใส่ขวดโดยใส่น้ำตาลลงไปในขวดแล้วตั้งทิ้งไว้ที่หน้ารังของมด
5. เมื่อได้มดมาจำนวนประมาณ 500 ตัวแล้ว จึงนำมาปล่อยไว้ในกล่องทดลองที่เตรียมสภาพแวดล้อมเป็นที่เรียบร้อยแล้ว
6. สังเกต และบันทึกพฤติกรรมของมดทุกๆ 2 ชั่วโมง เป็นเวลา 1 สัปดาห์ และสังเกตพฤติกรรมของมดจากกิจกรรมดังต่อไปนี้
- วางน้ำตาลบนก้อนอิฐ
- วางน้ำผึ้งบนก้อนอิฐ
- วาง apple ชิ้นเล็กๆบนแท่นอิฐ
- วางซากมดชนิดเดียวกันบนก้อนอิฐ
ผลการศึกษา :
| วิธีทดลอง | พฤติกรรมของมด | เหตุการณ์นี้ทำให้มดจูบกันหรือไม่ |
| นำน้ำตาลมาวางบริเวณอิฐ | มดกลุ่มแรกเดินเข้ามาหาน้ำตาล และเมื่อเวลาผ่านไปสักระยะมดกลุ่มนั้นจะเดินกลับไปที่รังและใช้หนวดเตะกับมดตัวอื่นๆ จำนวนมาก ( การจูบกันของมด )เวลาผ่านไปประมาณ 2 นาที มดจำนวนมากมากินน้ำตาล | ใช่ |
| นำน้ำผึ้งมาวางบริเวณอิฐ | เมื่อมดตัวหนึ่งเข้ามากินน้ำหวาจากนั้นเดินกลับเข้าไปที่รัง ขณะอยู่ที่หน้ารังนั้น มีมดบางตัวเดินเข้ามาหามันและใช้หนวดแตะที่กรามของมดที่กินน้ำหวาน | ใช่ |
| นำผลไม้ชิ้นเล็ก ( apple ) มาวางบริเวณอิฐ | หลังจากวางได้สักครู่มีมดจำนวนหนึ่ง ( ประมาณ 8 - 11 ตัว ) เดินเข้าไปที่ผลไม้ และทั้งหมดพยายามยก apple ชิ้นนั้นแต่ทำไม่สำเร็จเพราะ apple ชิ้นนั้นมีขนาดและน้ำหนักมากเกินที่มดจำนวน 8 - 11 ตัวจะยกไว้ มีมดตัวหนึ่งใช้หนวดเตะอีกตัวหนึ่ง และตัวที่ถูกเตะนั้นกลับไปในรัง และใช้หนวดเตะมดตัวอื่นๆที่อยู่ในรัง เวลาผ่านไปประมาณ 5 นาที มดัวอื่นๆมาช่วยกันแบก apple ชิ้นนั้น จนสามารถนำกลับเข้าไปในรังได้ | ใช่ |
| นำซากมดที่เพิ่งตายชนิดเดียวกัน มาวางบริเวณอิฐ | เมื่อมีมดเดินผ่านบริเวณซากมดที่เพิ่งตายจะเข้าไปบริเวณซากมดตัวนั้นและจะเดินผ่านไป ในระหว่างทางกลับรัง มันจะเอาหนวดเตะตัวที่เดินผ่าน จนกระทั่งถึงรังของมัน อีกประมาณ 20 นาทีจะมีมดจำนวนหนึ่งแบกซากมดที่เพิ่งตายเข้าไปในรัง | ใช่ |
สรุปผล : การจูบกันของมดมีสาเหตุหลายประการ จากการทดลองนี้สรุปผลได้ว่ามดมีการจูบกันเมื่อต้องการสื่อสารอะไรบางสิ่ง เช่น เมื่อมีอาหารมาวางมันก็จะเรียกเพื่อนตัวอื่นๆมากิน เมื่อต้องการความช่วยเหลือ ในที่นี้จะกล่าวถึงกรณีแบก apple ชิ้นใหญ่ ซึ่งมดจำนวนน้อยไม่สามารถแบกกลับรังได้ จึงได้จูบมดตัวอื่น เพื่อเป็นการขอความช่วยเหลือ ซึ่งต่อมาก็มีมดมากมายมาช่วยแบก apple ชิ้นนั้นกลับรัง หรือในกรณีฉุกเฉินเช่นเห็นศพของเพื่อนนอนอยู่ มันก็จะส่งสัญญาณบอกตัวอื่นๆ โดยการเอาหนวดเตะกันเหรือเรียกว่าการจูบกันนั่นเอง เพื่อนให้มดในรังตัวอื่นๆ มาดูและแบกซากมดที่ตายกลับรัง
การทดลองนี้แสดงให้เห็นว่ามดเป็นสัตว์สังคมเช่นเดียวกับมนุษย์ มันไม่สามารถอยู่ตัวเดียวได้ มดต้องการความช่วยเหลือ และแสดงความต้องการต่างๆ ผ่านทางการจูบกัน
