ทับทิม

 

ชื่อวิทยาศาสตร์ Punica granatum Linn.

ชื่อวงศ์ Punicaceae

ชื่ออื่นๆ พิลา (หนองคาย), มะก่องแก้ว (น่าน), มะเก๊าะ (เหนือ), หมากจัง (แม่ฮ่องสอน), เซียะลิ้ว (จีน), Pomegranate

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ไม้พุ่ม สูงไม่เกิน 3 เมตร ปลายกิ่งอ่อนห้อยลู่ลง ปลายกิ่งเล็กมักกลายเป็นหนามแหลมๆ ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเป็นคู่ๆตรงข้ามกัน รูปขอบขนานแกนรูปหอกกลับ โคนใบสอบแคบ ส่วนที่ค่อนไปทางปลายใบ จะกว้าง เนื้อใบเนียนค่อนข้างบางและเป็นมัน ดอกสีแดงออกเป็นดอกเดี่ยวๆ หรือรวมเป็นกระจุกไม่เกิน 5 ดอก ตามปลายกิ่ง กลีบรองดอกหนา โคนกลีบผนึกติดกันเป็นหลอด ปลายหลอดจักเป็นฟันเลื่อยและปลายหยักจะโค้งออก กลีบดอกมีจำนวนเท่าๆกับกลีบรองกลีบดอกร่วงง่าย เกสรผู้ติดอยู่ตามผนังกลีบรองกลีบดอกด้านใน รังไข่จะจมอยู่ในฐานดอก ผลกลมโตผิวนอกแข็งเป็นมัน ผลแก่จะแตกอ้าออกเผยให้เห็นเมล็ดที่มีเยื่อใสๆ สีขาวอมชมพูภายใน

สรรพคุณทางยา

ใบ รสฝาด แก้ท้องร่วง ได้ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ แก้บิดมูกเลือด ปิดธาตุ สมานแผล แก้อาเจียน รักษาตาเจ็บ ทำยาล้างตา ชะล้างแผลมีหนองเรื้อรังบนศรีษะ รักษาโรคลักปิดลักเปิด

ดอก รสฝาดหวาน ต้มดื่มแก้หูชั้นในอักเสบ บดโรยแผลที่มีเลือดออก

ผลอ่อน ปิดธาตุ สมานแผล แก้บิด แก้ท้องร่วง แก้ปวดเอว บำรุงกำลัง

เมล็ด แก้โรคลักปิดลักเปิด บำรุงกระเพาะอาหาร ทำให้เจริญอาหาร แก้ปวดกระเพาะอาหาร แก้จุกแน่น อาหารไม่ย่อย แก้ท้องเสีย

เนื้อหุ้มเมล็ด รสหวานอมเปรี้ยว ระบายอ่อนๆ บำรุงหัวใจให้ชุ่มชื่นใจ

เปลือกลูก รสฝาด ต้มดื่มแก้ท้องร่วง แก้บิดมูกเลือด ปิดธาตุ แก้อติสาร ถ่ายพยาธิ แก้ตกขาว ต้มเอาน้ำชะบาดแผล สมานแผล ฆ่าเชื้อโรคบาดแผล ฝนกับน้ำปูนใสหรือโรยแผลเน่าเปื่อยพุพอง

ราก แก้พยาธิในท้องในลำไส้ แก้พยาธิเส้นด้าย แก้พยาธิไส้เดือน แก้ตานขโมย แก้พยาธิตัวตืด ฝาดสมาน แก้เจ้บในคอ

เปลือกราก รสเมาเบื่อ ต้มดื่มแก้ระดูขาว แก้ตกเลือด ถ่ายพยาธิ หล่อลื่นลำไส้ ขับพยาธิไส้เดือน แก้อาการท้องเดิน รักษาโรคลักปิดลักเปิด

ต้น ขับพยาธิตัวตืด ขับพยาธิไส้เดือน ขับพยาธิ แก้ท้องร่วง แก้บิด

เปลือกต้น รักษาโรคลักปิดลักเปิด แก้พยาธิไส้เดือน สมานแผล แก้ท้องร่วง ขับพยาธิตัวตืด แก้อาการท้องเสีย ฝาดสมาน

วิธีใช้และการรักษา

นายธำมรงค์ บุญรอด ใช้เปลือกผลแห้งประมาร 1 ใน 4 ของผล ฝนกับน้ำฝน หรือน้ำปูนใสให้ข้นๆ รับประทานครั้งละ 1-2 ช้อนแกง หรือต้มกับน้ำปูนใส แล้วดื่มน้ำที่ต้มก็ได้ ใช้แก้อาการท้องเดิน

นายประทีป ชัยมงคล ใช้เปลือกผลแห้งของทับทิม ครั้งละ 1 กำมือ (3-5 กรัม) ต้มกับน้ำดื่มวันละ 2 ครั้ง อาจใช้กานพลู หรืออบเชย แต่งกลิ่นให้น่าดื่มก็ได้ ใช้แก้อาการบิด (มีอาการปวดแบ่งและมีมูก หรืออาจมีเลือดออกด้วย)

ผู้ให้ภูมิปัญญา

นายธำมรงค์ บุญรอด ที่อยู่ บ้านเลขที่ 89/2 หมู่ 7 ต.ไทยบุรี อ.ท่าศาลา จ.นครศรีธรรมราช ประกอบอาชีพ รับจ้าง

นายประทีป ชัยมงคล ที่อยู่ บ้านเลขที่ 84/1 หมู่ 4 ต.นบพิตำ อ.ท่าศาลา จ.นครศรีธรรมราช ประกอบอาชีพ ทำสวน

ข้อดีของสมุนไพร สามารถรับประทานเป็นผลไม้ได้ มีวิตามินซี และแร่ธาตุหลายตัว

ข้อเสียของสมุนไพร มีเมล็ดเยอะ คนไม่นิยมปลูกเป็นไม้ผลภายในท้องถิ่น