ดีปลีเชือก

ชื่อวิทยาศาสตร์ Piper chaba Hunt

ชื่อวงศ์ Piperaceae

ชื่ออื่นๆ ดีปลี ประดงข้อ ปานนุ ( ภาคกลาง )

ลักษณะทางพฤกษาศาสตร ์ไม้เถา ไม่มีขนตามลำต้น เมื่อแห้งเป็นลายละเอียด ใบเป็นใบเดี่ยว ออกสลับกัน รูปรีแกมขอบขนาน ปลายใบเรียวแหลม โคนใบเบี้ยว เนื้อค่อนข้างมาก มันคล้ายหนัง เส้นใบออกจากโคนใบ 3-5 เส้น ตอนบนเส้นใบออกแบบขนนก ดอกออกตรงข้ามใบ เป็นดอกช่อชนิดดอกย่อมไม่มีก้าน ช่อดอกเพศผู้ และเพศเมียอยู่คนละต้น ผลออกอัดแน่นเป็นช่อ

สรรพคุณทางยา ราก บำรุงธาตุ แก้ลม แก้ตัวร้อน แก้คุคทะราด ให้ปิดธาตุ แก้เส้นอัมพฤกษ์ แก้อัมพาต ดับพิษปัตตะฆาต แก้เส้นปัตตะฆาต แก้พิษอัมพฤกษ์ แก้พิษอัมพาต แก้พิษอัณฑพรึก แก้มุตฆาต แก้ดรคอัมพาต

เถา บำรุงเสมหะ แก้เสมหะพิการ แก้เส้นอัมพฤกษื แก้เส้นมุตฆาต แก้ปวดท้อง แก้ปวดฟัน แก้จุกเสียด แก้ท้องขึ้น แก้ท้องอืด แก้ท้องร่วง ฝนน้ำทาแก้ฟกช้ำ แก้ปวดเมื่อยตามตัว แก้ทางเดินปัสสาวะไม่ปกติ แก้ลมอัมพฤกษ์

ใบ แก้เส้นสุมนา แก้เส้นอัศดากาส แก้ลมเจริญไฟธาตุ แก้หืดไอ แก้ปวดเมื่อย แก้เส้นเอ็น

ผล แก้อัมพาต แก้เส้นปัตฆาต แก้เส้นอัมพฤกษ์ แก้คุคทะราดให้ปิดธาตุ แก้โรคหลอดลมอักเสบ เป็นยาขับระดู เป็นยาธาตุ ทาแก้ปวดอักเสบของกล้ามเนื้อ ระงับอชิณโรค บำรุงธาตุ ขับลม ขับลมให้กระจาย ขับผายลม แก้ลม ขับลมในลำไส้ แก้ท้องร่วง แก้ธาตุพิการ แก้ธาตุไม่ปกติ แก้ปฐวีธาตุพิการ บำรุงร่างกาย เจริญอาหาร แก้จุกเสียด เจริญไฟธาตุ แก้ปวดท้อง แก้ขับเสมหะในโรคหืด แก้อุระเสมหะ (เสมหะในทรวงอก) ปรุงเป็นยาประจำ ปัถวีธาตุ เป็นยาขับรกให้รกออกง่าย ภายหลังจากการคลอดบุตรและใช้เวลาโลหิตตกมาก แก้เสมหะ แก้หืดไอ แก้ลมวิงเวียน แก้ริดสีดวงทวาร แก้คุคทะราด แก้อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ แก้อาการคลื่นไส้ ( เกิดจากธาตุไม่ปกติ)

ทั้งต้น แก้พิษงู แก้เสมหะ แก้น้ำลายเ้หนียว แก้ไอ

ไม่ระบุส้วนที่ใช้ เตโชธาตุหย่อน เตโชพิการ แก้กลุ่มใจ แก้ลม แก้เสลด แก้พรรดึก บำบัดคุตโรค แก้ธาตุทั้ง 5 หย่อนพิการ แก้เสมหะ แก้ลมทั้งปวง เจริญไฟธาตุ ระงับอชณโรค แก้โรคธาตุ ขับลมในโลหิต บำรุงธาตุ ขับลมให้กระจาย แก้โรคในอก แก้ลมทั้งปวง บำรุงธาตุไฟ แก้เสมหะอืดไอ แก้ปวดฟัน แก้ปวดท้อง แก้จุกเสียด แก้เสมหะพิการ

วิธีการใช้และรักษา

1 หมอแก้ว มีพวกมาก ใช้ดอกผสมกับยาธาตุแก้ปัทวีธาตุพิการ ย่านนำมาผสมกับเถาวัลย์รวมกันต้มแก้ปวดเมื่อย โดยต้ม 3 ส่วน เอา 1 ส่วน รากผสมกับเครื่องยาหลายอย่างเอาไปต้มกับรากสะค้านด้วย

2 นายพล คงคิด นำดีปลี โกฏทั้ง 5 ลูกเร่ว ลูกกระวาน กานพลู ลูกจัน พริกไทย ทำผง ละลายน้ำผึ้งรวงทำเป็นกลอน หรือละลายน้ำร้อน กินวันละ 3 ครั้งก่อนอาหาร เป็นยาแก้ริดสีดวงงอกทวารขนานต่างๆ

3 นายเริ่ม สุขเอียด ใช้ผลแก่แห้ง 1 กำมือ ( ประมาณ 10-15 ดอก ) ต้มเอาน้ำดื่ม ถ้าไม่มีดอกใช้เถาต้มแทนก็ได้ แก้อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ และแก้อาการคลื่นไส้อาเจียน ที่เกิดจากธาตุไม่ปกติ

4 นายโกสน มีสวัสดิ์ ใช้ผลแก่แห้ง ประมาณครึ่งผล ฝนกับน้ำมะนาวแทรกเกลือกวาดคอ หรือจิบบ่อยๆ แก้อาการไอ และขับเสมหะ

ผู้ให้ภูมิปัญญา

1 หมอแก้ว มีพวกมาก บ้านเลขที่ 41/2 หมู่ 4 ตำบลไทยบุรี อำเภอท่าศาลา จังหวัดนครศรีธรรมราช ประกอบอาชีพทำสวน

2 นายพล คงคิด บ้านเลขที่ 64 หมู่ 3 ตำบลท่าขึ้น อำเภอท่าศาลา จังหวัดนครศรีธรรมราช ประกอบอาชีพทำสวน

3 นายเริ่ม สุขเอียด บ้านเลขที่ 291 หมู่ 8 ตำบลท่าศาลา อำเภอท่าศาลา จังหวัดนครศรีธรรมราช ประกอบอาชีพทำสวน

4 นายโกสน มีสวัสดิ์ บ้านเลขที่ 156/3 หมู่ที่ 3 ตำบลท่าศาลา อำเภอท่าศาลา จังหวัดนครศรีธรรมราช ประกอบอาชีพทำสวน

ข้อดีของสมุนไพร 1หาได้ง่ายในท้องถิ่น

2 ทุกส่วนของดีปลีเชือกนำมาใช้เป็นสมุนไพรได้ทั้งหมด

3 นำมาปลูกเป็นไม้ประดับตกแต่งบ้านได้

ข้อเสียของสมุนไพร 1 ผลของดีปลีเชือกจะมีรสเผ็ด