การสร้างสรรค์เห็ดในขอนไม้

เห็ดขอนขาว เห็ดลม (เห็ดบด) เป็นเห็ดพื้นเมืองที่มีรสชาติดี เป็นที่นิยมบริโภคของคนไทยอย่างแพร่หลาย ชาวชนบทได้อาศัยเห็ดธรรมชาติที่ขึ้นอยู่ตามขอนไม้ในป่า มาเป็นอาหารหรือสินค้า โดยเห็ดจะออกตอนต้นฤดุฝนและปลายฤดูฝนมีเกิดทุกภาคของประเทศไทย เนื่องจากป่าไม้ถูกทำลายลดพื้นที่เหลือน้อยลงจึงทำให้ผลผลิตทางธรรมชาติลดน้อยลงด้วย เป็นเหตุทำให้ราคาเห็ดแพง ประมาณกิโลกรัมละ 100 บาท ถึง 150 บาท ดังนั้นจึงคิดหาวิธีโดยการเลียนแบบธรรมชาติขึ้นที่ ศูนย์การเรียนรู้การเพาะเห็ดในท่อนไม้โรงเรียนปราโมชวิทยารามอินทรา

วัสดุอุปกรณ์ที่ใช้

1.1 เชื้อเห็ดที่แก่เต็มที่อย่างเข้มข้น (ก่อนหยิบเชื้อเห็ดให้ใช้สำลีชุบแอลกอฮอร์เช็ดมือเพื่อฆ่าเชื้อโรคด้วย)

1.2 ท่อนไม้สดตัดมาใหม่ๆ ระยะเวลาตัด 1-10 วัน (ไม้มะม่วงเอากิ่งหรือต้นที่ยังอ่อน)ไม้มะม่วงเป็นไม้กลางสามารถเพาะเห็ดได้หลายชนิด เช่น เห็ดขอนขาว เห็ดลม เห็ดหลินจือ เห็ดหูหนู เป็นต้นและยังใช้กิ่งไม้เนื้ออ่อนอย่างอื่นเพาะได้อีก เช่น กิ่งไม้กระบาก กิ่งไม้จิก ต้นติ้ว ฯลฯ

1.3 เครื่องเจาะท่อนไม้ใช้สว่านดอกสว่านขนาด 5-6 หุน หรือถ้าทำเพื่อทดลองใช้เหล็กแป๊บขนาด 5-6 หุน ยาวครึ่งฟุตลับปลายให้คม สามารถแทนสว่านได้บ้างแต่ไม่ได้มาก

1.4 ใช้ปูนซีเมนต์และทรายอย่างละ 1 ส่วน ผสมน้ำปิดรูสว่านหลังจากใส่เชื้อเห็ดแล้ว ภาชนะใส่เชื้อเห็ด เช่น ชาม ถัง กาละมัง

วิธีการและขั้นตอนการเพาะ

2.1 นำสว่านมาเจาะรูท่อนไม้ลึกประมาณ 3-5 ซ.ม. เป็นแถวห่างกันประมาณ 10-12 ซ.ม. ไม้ท่อนหนึ่งอาจจะเจาะ 3-4 แถวแล้วแต่ขนาดของท่อนไม้ เจาะเป็นแถวสลับฟันปลา

เลือกไม้ในขนาดที่พอเหมาะ

เจาะรูขนาด 3-5 เซนติเมตร

2.2 แกะเชื้อเห็ดออกจากถุงใส่ภาชนะขยำเชื้อเห็ดให้แตกเป็นชิ้นเล็กๆ แล้วหยิบใส่รูที่เตรียมไว้ให้เกือบเต็มรู แล้วกดให้แน่นปิดด้วยฝาปิด(เปลือกไม้ที่เหล็กแป๊บเจาะ)หรือปูนซีเมนต์และทรายผสมน้ำให้เข้ากันลักษณะคล้ายตม แล้วนำไปปิดที่รูใส่เชื้อเห็ดจนเต็มกดปูนให้แน่น

การบ่มเห็ด

เมื่อใส่เชื้อเห็ดในท่อนไม้แล้วให้เก็บไว้ในที่ร่ม ใช้ก้อนอิฐหรือไม้รองพื้นทำเป็นชั้นๆ ให้สูงเท่าสะเอวพักไว้ประมาณ 50 - 100 วันรดน้ำที่ท่อนไม้วันเว้นวันขณะพักเชื้อเห็ดควรทำโรงเห็ดไว้เฉพาะเมื่อบ่มเห็ดครบกำหนดแล้วรีบกระตุ้นให้เกิดดอกโดยนำท่อนไม้ที่เชื้อเดินเต็มแล้วไปตากแดด 15-20 วัน แล้วนำไปแช่น้ำ 12 ชั่วโมง โดยให้ท่อนไม้จมน้ำจากนั้นจึงนำไปเก็บในโรงเรือนเพื่อเปิดดอกต่อไป การดูแลรักษา ให้รดน้ำท่อนไม้และโรงเรือนให้ชุ่ม ปิดโรงให้มิดชิด ประมาณ 3-5 วัน รดน้ำครั้ง ต่อสัปดาห์เห็ดชุดแรกก็จะออกเก็บจนหมดชุด ให้นำไปตาก แดดอีกครั้งไม่ต้องใส่เชื้ออีก เห็ดก็จะออกเรื่อยๆต่อไป เป็นระยะเวลา 2-3 ปี หรือจนกว่าท่อนไม้จะผุพัง

นำไปเก็บไว้ในโรงเรือน