ศักยภาพของจีนในฐานะผู้ใช้ ผู้บริโภค มีขนาดใหญ่ หรือมีศักยภาพสูงสุดในโลก ถ้านับจากจำนวนประชากร 1,300 ล้านคน ดังนั้นจะได้ยินผู้ปรารภอยู่เสมอว่า ถ้าคนจีนทุกคนใช้ผลิตภัณฑ์ของเราคนละชิ้นต่อปีจะขายได้ 1,300 ล้านชิ้น ถ้าใช้ทุกเดือนจะเท่ากับ 15,600 ล้านชิ้น

จากความคิด หรือแนวความคิดดังกล่าว ตลาดจีนแผ่นดินใหญ่ จึงต้องตาต้องใจนักธุรกิจ นักลงทุนที่จะเข้าไปค้าขาย ประกอบกิจการ หรือทำการผลิตในจีนเป็นอย่างมาก ทั้งนี้หากจะต้องรวมถึงนักธุรกิจไทย หรือแม้กระทั่งหน่วยงานของรัฐบาลไทยเข้าไปด้วย การมองโลกในที่ดีเป็นสิ่งที่ดี แต่อย่ามองบนพื้นฐานของความโลภ และหากจะให้ดีที่สุด ต้องมองจากความเป็นจริงจากความเป็นไปได้ ตลาดโทรศัพท์มือถือในจีน กำลังจะเป็นตลาดที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก คือ มียอดผู้ซื้อโทรศัพท์มือถือใหม่เดือนละ 5 ล้านเครื่อง และประมาณการกันว่า ภายในสิ้นปี พ.ศ. 2545 นี้ จะมีจำนวนผู้ใช้โทรศัพท์มือถือทั้งหมด 135 ล้านคน เปรียบเทียบกับญี่ปุ่นที่คาดว่าจะมี 71 ล้านคน

ญี่ปุ่น ฮ่องกง เคยเป็นตลาดมือถือที่มีอัตราการเติบโตสูงสุดเมื่อประมาณ 4 ถึง 5 ปี ที่ผ่านมา ฮ่องกงเกือบจะเต็มศักยภาพ คือประชาชนส่วนใหญ่ใช้โทรศัพท์มือถือ ประมาณ 70 ถึง 80% ในญี่ปุ่นประมาณ 60% ตลาดโทรศัพท์มือถือฮ่องกง ถ้าดูจากจำนวนผู้ใช้รายใหม่จะลดลง แต่จำนวนผู้ใช้บริการจะคงตัวอยู่ หรือเพิ่มเล็กน้อย ในญี่ปุ่นก็เช่นกัน จำนวนผู้ใช้รายใหม่จะลดลงจากปีที่ผ่านมา นอกจากนี้ แม้ว่า ญี่ปุ่น พยายามนำเสนอเทคโนโลยีใหม่ๆ หรืออีกนับหนึ่ง ตามภาษาชาวบ้านจะเรียกว่า "ลูกเล่นใหม่" ออกมามากมายก็ตามทั้งในรูปของอุปกรณ์ คือเครื่องโทรศัพท์ ที่ขณะนี้ไม่ใช่เป็นเพียงโทรศัพท์มือถือแล้ว ยังสามารถทำงานได้สารพัดรูปแบบ อัตราการเติบโตของผู้ใช้รายใหม่จะเพิ่มขึ้นไม่เท่ากับอัตราการเพิ่มในระยะ 4-5 ปีที่ผ่านมา

โดยหากจะพิจารณากันลงให้ลึกไปอีก ผู้ใช้รายเดิมอาจเปลี่ยนมาใช้อุปกรณ์ที่มีความทันสมัยกว่าก็ได้ หรือจำนวนยอดขายที่เพิ่มขึ้นอาจจะมาจากการซื้อไปทดแทนเครื่องเก่าก็เป็นได้ การพิจารณาความเป็นจริงของตลาดมีความสลับซับซ้อนมากกว่า เพียงนำจำนวนประชากรมาเป็นตัวตั้ง ที่จะนำพาไปสู่ความผิดพลาด และในที่สุดความหายนะได้ ถ้ามีลงทุนเกินความเป็นจริงจากที่ควรจะเป็น ถ้าจะย้อนกลับมาพิจารณาถึงตลาดจีนอีกครั้ง ต้องมาพิจารณากันว่า ทำไมตลาดมือถือใหม่ของจีนจึงมีการเติบโตสูงสุด จะเติบโตเช่นนี้ไปอีกนานเท่าไร และจะนำมาใช้เป็นบทเรียนหรือกรณีศึกษาของธุรกิจอื่นได้หรือไม่

การที่ตลาดโทรศัพท์มือถือเคลื่อนที่ของจีนเติบโตสูงมา ถ้านับปริมาณหรือจำนวนเครื่อง แต่ถ้าจะนับจากอัตราการแทรกตัวเข้าไปในตลาด หรืออัตราการรับนวัตกรรมใหม่แล้ว ยังสู้ฮ่องกงและญี่ปุ่นไม่ได้ เช่นกัน มุมมองต่างๆ จะต้องนำมาพิจารณาทั้งหมดในการดำเนินธุรกิจ เหตุผลของการเจริญเติบโตของโทรศัพท์มือถือของจีนที่สำคัญ และควรนำมากล่าว ณ ที่นี้ คือ ลักษณะของภาคภูมิศาสตร์ของจีนที่มีขนาดใหญ่กว้างขว้าง นอกจากนั้น การให้บริการโทรศัพท์พื้นฐานทางสายยังไม่เพียงพอ และที่สำคัญยังมีความเกี่ยวเนื่องกับวัฒนธรรม เช่นเดียวกันกับที่เคยเกิดขึ้นที่ประเทศไทย คือการใช้โทรศัพท์มือถือ เป็นการแสดงสถานภาพ

อัตราการเจริญเติบโตของโทรศัพท์มือถือของจีน ถ้าวิเคราะห์วงลึกถึงอัตราการแทรกตัวของนวัตกรรมใหม่ ความเจริญทางเศรษฐกิจที่ส่งผลไปยัง รายได้ของประชาชน อัตราคงจะสูงขึ้นในระดับนี้ต่อไปอีก 2 ถึง 3 ปี ก็ใกล้จะถึงจุดคงตัว หรืออยู่ประมาณ 20% ของชาวจีนจะมีโทรศัพท์มือถือแล้วจะเริ่มอิ่มตัว เหตุผลที่นักธุรกิจนักการตลาดจะต้องมองให้ลึกลงไป คือ การแบ่งตลาดออกตามฐานะของประชากร เช่นที่ทราบๆ กันว่า กลุ่มเอ กลุ่มบี กลุ่มซี และกลุ่มดี หรือจะแบ่งออกต้องเหตุผลใดก็ได้ เนื่องจากในทางธุรกิจไม่มีสูตรสำเร็จใดๆ ทั้งสิ้น ดังนั้น หากดูระดับรายได้แล้ว ผู้ที่จะใช้โทรศัพท์มือถือจะอยู่ในกลุ่มเอ และบีบวกเท่านั้น และในกลุ่มนี้เช่นกัน จะต้องแบ่งสรรปันส่วนทรัพยากรที่มีอยู่ คือ รายได้จากการทำงานหรือประกอบการไปในเรื่องของครอบครัว ในการซื้อหาบ้านหรือคอนโดมิเนียมใหม่ๆ ที่เกิดขึ้นในเมืองใหญ่ๆ ของจีน หรือต้องนำไปซื้อหาจักรยานยนต์มาใช้ทดแทนจักรยาน หรือเปลี่ยนจากจักรยานยนต์ไปซื้อรถยนต์ขนาดเล็ก และกำลังได้รับความนิยมคือ ซูซูกิ ฟรอนเต้ หรือจะนำไปซื้อรถยนต์ที่มีขนาดใหญ่ขึ้น และถ้าได้มีโอกาสเดินทางเข้าไปสัมผัสในชนบทของจีนแล้ว เกษตรกรจีน จะมีสถานภาพและฐานะที่อาจจะต่ำกว่าเกษตรกรไทยโดยทั่วไป ดังนั้นตลาดโทรศัพท์มือถือของจีนถึงแม้ศักยภาพสูง แต่ความเป็นจริงแล้ว 20% ของชาวจีนที่จะมีความสามารถที่จะเป็นเจ้าของโทรศัพท์มือถือได้

จากการนำเรื่องของการตลาดโทรศัพท์มือถือของจีนเข้ามาเป็นตัวอย่าง ที่จะสามารถนำไปใช้กับบางธุรกิจ หรืออาจนำไปเป็นบทเรียน ข้อคิดของธุรกิจอื่นๆ ได้อีกมาก ขอให้นักธุรกิจผู้ประกอบการ ระลึกถึงความแตกต่างของศักยภาพกับความเป็นจริง นักธุรกิจที่แท้จริงที่ประสบความสำเร็จจะไม่กล่าวว่า "ถ้าคนจีนทุกคนใช้ของๆ เรา จะขายได้ 1,300 ล้านชิ้น"

ที่มา : กรุงเทพธุรกิจ (กรุงเทพไอที) ฉบับวันที่ 29 สิงหาคม 2545